Bij volledige rijpheid vallen de vruchten op de grond. De vruchten komen ook gemakkelijk los. Het bepalen van het juiste pluktijdstip is een zaak die door iedereen individueel moet worden opgelost. Appelbomen met opvallend weinig vruchten rijpen vroeger, dan zwaar beladen bomen.
Zijn er rond september/oktober koude nachten met oostenwind dan rijpen de vruchten heel goed.

Het juiste ogenblik van plukken hangt af, van de voorziene bewaarduur. Appel- en perenrassen die men lang wil bewaren, zal men vroeger (onrijper) plukken.
Ook een indicatie is als de grondkleur (lichtgroen) van de appel/peer verandert in lichtgeel. Dan is ook de oogsttijd aangebroken.
Tracht steeds te plukken bij droog weer en als de vruchten droog hangen. Gladschillige vruchten welke in natte omstandigheden worden geplukt geven meer kans op vuile vlekken en kneuzingen.
Ook is beter om ’s morgens vroeg te oogsten. De vruchten zijn dan koel het is dan voordeliger om ze dan op te slaan in een koele ruimte. Worden de vruchten in de volle zon geoogst dan moeten ze eerst afkoelen alvorens ze naar de bewaarplaats over te brengen.

Het plukken van peren is moeilijker dan het plukken van appels. De harde steel kan andere vruchten beschadigen. Peren glijden ook gemakkelijker uit de handen, worden dan gekwetst en rotten gemakkelijk.
Soms worden de vruchten in meerdere keren geplukt. Telkens plukt men de mooist gekleurde vruchten af. Bij dit "overplukken" kunnen soms wat vruchten op de grond vallen.

Juiste pluktijdstip bij appels
Voor enkele appel soorten geld de wijsheid: Als de appelpitten bruin worden is de vrucht plukrijp.
Maar diverse appelsoorten hebben het ideale plukmoment alvoordat de pitten bruin zijn. Bij andere appelsoorten worden de pitten pas bruin tijdens het bewaren.
Ook het vallen van fruit geeft geen zekerheid of de vrucht rijp is. Vooral voor de Gravensteiner, Sterappel en de Boskoop is dit van toepassing. Deze soorten laten vruchten al vallen terwijl ze nog niet rijp zijn.

Vroege soorten kunnen direct van de boom gegeten worden als ze een goede smaak hebben en knappend zijn. Helaas zijn ze maar heel kort houdbaar en worden ze snel melig.
Het rijpmoment van herfstappels is wat moeilijker te bepalen om dat vele soorten na de oogst nog een tijd moeten narijpen. Deze soorten kunnen het best geplukt worden als de vruchten makkelijk loskomen en al de uiteindelijke grondkleur vertonen. Vruchten aan de buitenkant van de boom zijn eerder plukrijp dan vruchten aan de binnenkant.

Wanneer is een appel rijp? In het kort zijn er drie grootheden die bepalen of de appel rijp is namelijk: hardheid, suikergehalten en diameter van de appel.
Als de vruchten beginnen af te vallen, zijn ze meestal plukrijp. Ook sterke windvlagen en aantasting door de appelmade (fruitmot) kunnen vruchtval veroorzaken. (Ruim valfruit heel regelmatig op en geef het als voeder aan de kippen, zodat de schadelijke insecten opgeruimd worden).
Als je de vrucht vastneemt met de volle hand en omhoog brengt, moet de steel gemakkelijk loskomen van de boom.

Bij onrijpe vruchten is de pittenkleur wit. Bij het rijper worden kleuren deze pitten langzaam bruin tot bruinzwart. Vruchten met bruine of bruinzwarte pitten mogen meestal al geplukt worden.

Vruchten die ongeveer plukrijp zijn hebben meestal een betere blos. Groenschillige rassen worden langzaam geel bij rijpheid. (Vooral de basiskleur/ grondkleur mag niet te geel worden, voor een goede stevigheid.). Fruittelers gebruiken hiervoor de zgn. "kleurenkaart".
Sommige jaren is de schilkleur (blos) meer opvallend dan andere jaren. In 2007 was de blos (dekkleur) van appels en peren meer opvallend aanwezig dan andere jaren. Meer rode blos betekent meestal ook meer gezonde antioxidanten in de schil!

Bij rijpheid worden de vruchten langzaam zachter van structuur. Te rijpe vruchten worden zelfs melig. U kunt de hardheid eenvoudig zelf testen door de appel te proeven: zeer harde appels zijn nog onrijp, terwijl iets zachtere vruchten al kunnen geplukt worden.

Bij rijpheid worden de vruchten langzaam zoeter. Het aanwezige zetmeel wordt omgezet tot suiker. Bij het proeven kan men ook vaststellen of de vruchten al rijp zijn. Opvallend zuur smakende vruchten zijn nog onrijp en worden best nog niet geplukt. Zoetzure appels zijn meestal plukrijp.

In publicaties wordt aangegeven wanneer men ongeveer zou moeten plukken. De richtlijnen in deze publicaties worden jaarlijks aangepast.
De plukdata kunnen soms erg wisselen volgens de streek en volgens het seizoen.

Juiste pluktijdstip bij peren
De peer is de enige vrucht, met de mispel, die nooit boomrijp geplukt mag worden, maar wat eerder. De peren die geplukt worden hebben drie heilige eigenschappen: gaaf, groen en groot.

Vroege peren kunnen het beste geplukt worden als ze nog niet helemaal rijp zijn. Ze hebben dan nog de groene kleur. We hebben het dan over de Noordhollandse suikerpeer, Doyenne du Comice etc.
De vruchten moeten wel makkelijk loslaten bij de takaanhechting. Dit geld ook voor de latere stoofperen rassen.

Bij peren vind de rijping plaats aan de boom, maar mag niet te ver doorschieten. Het beste pluktijdstip is moeilijk te bepalen. Niet alle vruchten rijpen namelijk tegelijk, vandaar dat tot driemaal ‘doorplukken’ nodig is. Te vroeg plukken is nadelig omdat de vruchten tot het laatst toe doorgroeien. Te late pluk gaat echter ten kost van de eetkwaliteit en de houdbaarheid. Bij verschillende rassen laat de vrucht moeilijk los van de steel, reden waarom ook wel met een schaar wordt geoogst.

Peren rijpen van binnen naar buiten daarom kun je het beste, bij de top bij de steel, iets licht indrukken en voelen of het vruchtvlees daar wat meegeeft. Geeft het iets mee dan is de peer eetrijp. Als de brede zijkanten van de peer al ingedrukt kunnen worden dan is de peer overrijp en voer voor de kippen.

Bij de gewone peer onderscheiden we hand- en stoofperen. Handperen zijn sappig en bezitten een zacht, smeltend vruchtvlees. Stoof peren daarentegen zijn droog en hard en worden pas na lang koken zacht.

Appel- en perenrassen volgens pluk- en gebruiksperiode
Zomerrassen zijn bijzonder geschikt voor directe consumptie, ze worden niet bewaard.
Herfstrassen zijn bijzonder geschikt voor directe consumptie. Ze kunnen ook een korte tijd gekoeld bewaard worden.
Winterrassen of bewaarrassen zijn enkele maanden gekoeld te bewaren. Voor korte bewaring kan er later geplukt worden. Vroegere pluk is soms nodig omwille van plaatselijke omstandigheden: zeer lichte grond, droogte, wortelsnoei en oudere bomen.

Beroepsfruittelers plukken meestal ongeveer 10 dagen vroeger, om de vruchten lang te kunnen bewaren. Ingeval er weinig vruchten aan de boom hangen, bij dikke maten en voldoende kleur kan het nodig zijn van vroeger te plukken. Op zware gronden kan het nodig zijn later te plukken.

Hoe appel/ peer plukken?
Goed fruit plukken is een kunst!
- Appels en peren moeten steeds met de steel geplukt worden ivm. open wond en daardoor kans op rot.
- Pluk nooit met lange nagels. Hang bovendien de plukzak/ plukemmer op de goede hoogte en gebruik elke dag dezelfde plukzak.
- Trek het fruit niet van de bomen: hierdoor ontstaan blutsen als gevolg van de druk met de vingers; ook kunnen de stelen breken. Maar pluk de vruchten door ze met een zachte beweging naar boven te kantelen. Het kan soms nodig zijn hierbij de vruchtsteel vast te houden.
- Pluk niet hoger dan je kunt reiken: het is vermoeiend en bovendien rekken is trekken.
- Neem slechts één, hoogstens twee vruchten in de hand
- Pluk eerst de buitenkant van de boom.Pluk met een lege plukzak eerst onder aan de boom.Laat de appelen nooit rollen in de kist.
- Laat de vruchten niet in de plukzak of kist vallen, maar leg ze voorzichtig neer. De afstand tussen de vrucht op de boom en de plukzak of de kist, moet steeds zo kort mogelijk zijn.
- Leg geen gekwetste of minderwaardige vruchten in de kist bij het bewaarfruit.
- In te volle, op elkaar geplaatste kisten worden de vruchten gekwetst.
- Stapel geen vruchten op de armen. Bij het vallen heb je meer kwetsuren!
- Pluk regelmatig om de 3 á 4 dagen.